Ustawa SUP – „dyrektywa plastikowa” i wynikające z niej zmiany. Na co należy się przygotować od 1 stycznia 2024?
Rozpoczęcie nowego roku przynosi ze sobą znaczące zmiany dla konsumentów i przedsiębiorców w Polsce. Od 1 stycznia 2024 roku weszły w życie nowe regulacje wynikające z ustawy SUP – dyrektywy dotyczącej jednorazowych produktów z plastiku. Zmiany te stanowią ważny krok w kierunku zrównoważonego rozwoju i ochrony naszej planety. Czego konkretnie dotyczą? Co warto wiedzieć? W tym artykule szczegółowo omówimy kluczowe aspekty nowych regulacji, w tym opłaty za jednorazowe produkty z tworzyw sztucznych.
Co to jest ustawa SUP, czyli tzw. dyrektywa plastikowa?
Ustawa SUP (od Single Use Plastics, czyli „plastiki jednorazowego użytku”), znana również jako "dyrektywa plastikowa", to regulacja Unii Europejskiej, która została przegłosowana w 2019 roku. Stanowi odpowiedź na rosnący problem zanieczyszczenia środowiska plastikiem.
Celem dyrektywy jest nie tylko promowanie alternatyw dla produktów z tego tworzywa, ale również zakaz korzystania z niektórych plastikowych wyrobów, takich jak sztućce, patyczki higieniczne (poza tymi medycznymi), talerzyki, kubki na napoje, mieszadełka do napojów, pojemniki z polistyrenu ekspandowanego, a także patyczki do balonów. Ponadto dyrektywa SUP wprowadza wymóg etykietowania produktów jednorazowego użytku z informacją o ich szkodliwym wpływie na środowisko, a także obowiązek pokrywania przez producentów kosztów utylizacji tych produktów i inwestowania w edukację społeczną.
Krajowa ustawa, będąca implementacją dyrektywy SUP, to ustawa z dnia 14 kwietnia 2023 roku o zmianie ustawy o obowiązkach przedsiębiorców, między innymi w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej. Wprowadza ona systemowe rozwiązania mające na celu zmniejszenie wpływu odpadów z tworzyw sztucznych na środowisko naturalne, w szczególności środowisko wodne, a także na zdrowie człowieka. Wśród nowych obowiązków znajduje się zakaz wprowadzania do obrotu niektórych rodzajów opakowań z tworzyw sztucznych (od maja 2023 r.) oraz pobieranie przez przedsiębiorców opłat za produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych (od 1 stycznia 2024 r.) oraz zapewnienie dostępności opakowań alternatywnych (od 1 lipca 2024 r.)
50 sztuk misek sałatkowych z trzciny cukrowej 710 ml śr. 140 mm – rozwiązanie dla przedsiębiorców, którzy nie chcą mieć problemów z założeniami dyrektywy SUP.
Kiedy wchodzi w życie dyrektywa SUP?
Polska opublikowała ustawę wdrażającą zmiany związane z dyrektywą SUP 9 maja 2023 roku, z większość jej zapisów weszła w życie już 24 maja tego samego roku. Przedsiębiorcy mieli rok na przystosowanie się do nowych przepisów. 1 lipca 2024 roku mają zacząć obowiązywać zmiany dotyczące nakładania administracyjnych kar pieniężnych za niezapewnienie dostępności opakowań alternatywnych oraz za wprowadzenie do obrotu napojów w jednorazowych butelkach z tworzyw sztucznych, o pojemności do trzech litrów, bez przymocowanych do tych butelek zakrętek i wieczek wykonanych z tworzyw sztucznych.
Od 1 stycznia 2024 roku zaczęły obowiązywać trzy rozporządzenia:
- w sprawie opłat produktowych dla poszczególnych rodzajów opakowań;
- w sprawie stawek opłaty za produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych będące opakowaniami;
- w sprawie stawek opłaty na pokrycie kosztów zagospodarowania odpadów powstałych z produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych
Cel „plastikowej dyrektywy” – co ma zmienić nowe prawo?
Celem "plastikowej dyrektywy”, czyli dyrektywy SUP, jest znaczące ograniczenie zanieczyszczenia środowiska przez plastik – zwłaszcza w kontekście morza i oceanów, w których ogromną część odpadów stanowią właśnie tworzywa sztuczne (z czego blisko połowa to właśnie produkty jednorazowe).
Nowe prawo dąży do zmiany tego stanu rzeczy poprzez serię działań:
- zakaz wprowadzania do obrotu niektórych produktów z tworzyw sztucznych, które szczególnie zagrażają środowisku (takich jak sztućce, talerzyki, mieszadełka do napojów, czy pojemniki z polistyrenu ekspandowanego);
- wprowadzenie obowiązku recyklingu określonego procentu produkowanych butelek PET do 2025 roku;
- nakładanie na producentów obowiązku pokrywania kosztów utylizacji produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych;
- finansowania kampanii edukacyjnych dotyczących negatywnego wpływu tych produktów na środowisko.
Cel dyrektywy jest jasny: zredukować ilość odpadów plastikowych, promować alternatywy dla wyrobów z tworzyw sztucznych, a tym samym chronić środowisko naturalne, w tym środowisko wodne i zdrowie ludzkie.
Jak uniknąć problemów związanych z “plastikową dyrektywą”? Zamów z myślą o klientach 25 szt. kubków papierowych karbowanych brązowych z dyspersją, 250 ml o średnicy 80 mm.
Z jakimi zmianami należy się liczyć po 1 stycznia 2024?
Po 1 stycznia 2024 roku, w ramach wdrażania dyrektywy SUP, w życie weszły liczne zmiany, które już teraz mają bezpośredni wpływ zarówno na przedsiębiorców, jak i konsumentów.
Przede wszystkim wprowadzone zostały opłaty za oferowanie przez przedsiębiorców (w tym jednostki handlu detalicznego, hurtowego, gastronomiczne oraz vendingowe) produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych, takich jak kubki na napoje czy pojemniki na żywność, pod warunkiem, że te wydawane są do “użytkownika końcowego” oraz służą do bezpośredniego spożycia posiłku. Użytkownik końcowy to w myśl ustawy osoba lub firma, która jako ostatnia użytkuje produkt, bez dalszej odsprzedaży. W związku z powyższym, opłacie nie powinny podlegać opakowania na posiłki które dopiero będą podgrzewane/obrabiane termicznie.
Co ważne, przedsiębiorcy od 1 lipca 2024 roku będą musieli zapewnić dostępność opakowań alternatywnych (na przykład papierowe kubki do napojów ciepłych, półmiski z otrąb pszennych zamiast plastikowych czy opakowania wielorazowe.
Zakazane zostają również produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych oraz wyroby z oksydegradowalnych tworzyw sztucznych, takie jak sztućce, talerze, słomki, mieszadełka do napojów, patyczki mocowane do balonów, a także pojemniki na żywność i napoje wykonane z polistyrenu ekspandowanego. Ważnym elementem jest też obowiązek opatrzenia niektórych produktów jednorazowego użytku, np. kubków z tworzyw sztucznych lub zawierających tworzywa sztuczne widocznym i czytelnym oznakowaniem informującym o ich szkodliwości dla środowiska oraz niewłaściwych metodach wyrzucania.
Niestety, część ekologicznych tworzyw, jak np. PLA, zostało zakwalifikowane przez UE jako tworzywo sztuczne, przez co muszą one zostać również oznaczone nadrukiem tzw. "żółwia”, pomimo swojej kompostowalności.
Dyrektywa SUP już od stycznia 2024 wprowadza także obowiązek informowania konsumentów o szkodliwym wpływie na środowisko wynikającym z niewłaściwego postępowania z odpadami z tworzyw sztucznych, zachęcając ich do odpowiedzialnego zachowania i prowadzenia selektywnego zbierania tych odpadów.
Znakomita alternatywa dla opakowań ze styropianu: 50 szt. pojemników z trzciny cukrowej dwudzielnych 1000 ml, 25 x 18 x 4 cm seria "5".
Na czym polega wdrażanie dyrektywy SUP w Polsce? Poznaj swoje obowiązki
Co dla przedsiębiorców zmieniło się po 1 stycznia 2024 roku w kontekście dyrektywy SUP? Właściciele sklepów detalicznych i hurtowych, lokali gastronomicznych oraz operatorzy automatów vendingowych są zobowiązani do pobierania opłat za te opakowania jednorazowe z plastiku oraz do zapewnienia dostępności opakowań alternatywnych od 1 lipca 2024 roku. W przypadku kubków na napoje taka opłata wynosi 20 groszy od sztuki, a w przypadku pojemników stosowanych do żywności (np. fast food) – 25 groszy. Oczywiście ci przedsiębiorcy, którzy zaproponują klientom naczynia ekologiczne czy wielorazowe, nie będą ponosić żadnych dodatkowych opłat.
Przedsiębiorca będzie też musiał wziąć na siebie opłaty na pokrycie kosztów zbierania odpadów, które powstały z produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych, które wprowadził do obrotu. Wynoszą one 10 groszy za 1 kg pojemników na żywność, paczek i owijek wykonanych z elastycznych materiałów zawierających żywność przeznaczoną do bezpośredniego spożycia z paczki lub owijki bez żadnej dalszej obróbki, pojemników na napoje o pojemności do trzech litrów, kubków na napoje, w tym ich pokrywek i wieczek, lekkich toreb na zakupy z tworzywa sztucznego.
1 grosz będzie doliczany do ceny sztuki wyrobów tytoniowych z filtrami zawierającymi tworzywa sztuczne, a także filtrów zawierających tworzywa sztuczne, sprzedawanych do użytku razem z wyrobami tytoniowymi. Taka sama kwota będzie doliczana także do sztuki chusteczek nawilżanych i balonów.
Przedsiębiorcy są także odpowiedzialni za finansowanie kosztów związanych z zagospodarowaniem odpadów pochodzących z produktów jednorazowego użytku, które wprowadzają do obrotu.
Co grozi przedsiębiorcom za nieprzestrzeganie nowych wytycznych?
Nieprzestrzeganie wytycznych dyrektywy SUP może wiązać się z poważnymi konsekwencjami dla przedsiębiorców. Mogą oni zostać obciążeni wysokimi karami finansowymi, wynoszącymi od 10 tysięcy złotych do nawet 500 tysięcy złotych (limit kary za niepobieranie opłaty konsumenckiej wynosi 20 000 zł). Dotyczą różnych naruszeń, w tym braku dofinansowania kampanii edukacyjnych na rzecz ochrony środowiska, prowadzenia niewłaściwej ewidencji, niepobierania wymaganych opłat za plastikowe kubki na napoje czy pojemniki na żywność, a także wprowadzania w błąd konsumentów poprzez promowanie produktów z oksydegradowalnych tworzyw sztucznych (czyli po prostu “plastiku” ze związkami przyspieszającymi jego rozkład) jako ekologicznych.
W obliczu nowych regulacji, wynikających z dyrektywy SUP, stajemy przed wyzwaniem, ale i szansą na zmianę naszych nawyków konsumenckich oraz modeli biznesowych. Nowe opłaty za jednorazowe produkty z tworzyw sztucznych mają na celu nie tylko zmniejszenie ilości odpadów plastikowych, ale także promowanie alternatyw wielokrotnego użytku. Ta zmiana jest istotnym krokiem w kierunku bardziej zrównoważonej przyszłości! Pokazuje, że działania na rzecz ochrony środowiska wymagają współpracy zarówno ze strony konsumentów, jak i przedsiębiorców. Teraz kiedy zmiany te weszły w życie, nadszedł czas, by społeczność globalna i lokalna podjęła konieczne kroki do przystosowania się do nowej rzeczywistości, mając na uwadze lepszą przyszłość dla nas i naszej planety.
Hurtownia ekologiczna SlowPack jest tym miejscem, w którym znajdziesz wiele rozwiązań, będących idealną odpowiedzią na zmiany w prawie i które pozwolą uniknąć kłopotliwych opłat oraz ewidencjonowania.
Zobacz inne wpisy:
Opakowania na ciasta komunijne w ekologicznym wydaniu! Pojemniki duże i małe
Jak złożyć serwetki papierowe na Wielkanoc? Składanie zajączka i innych świątecznych dekoracji!
Pudełko weselne w eko wydaniu? Moda, która stała się codziennością
Pudełka na ciasteczka weselne – propozycje, w co zapakować słodkie podarunki dla bliskich
Jak złożyć serwetki na komunię? Układanie i składanie krok po kroku