Unijna dyrektywa plastikowa 2021 – wszystko, co trzeba o niej wiedzieć

Bieżący rok przyniósł nam wiele zmian – w tym m.in. w obowiązkach przedsiębiorców dotyczących gospodarowania niektórymi odpadami. Jedną z kluczowych nowości jest dyrektywa plastikowa 2021, będąca projektem pozwalającym podjąć walkę z produkcją i dystrybucją artykułów wykonanych z tworzyw sztucznych. Działania te są odpowiedzią na problemy środowiska naturalnego, które z roku na rok są coraz większe. Czym jest dyrektywa plastikowa 2021? Kogo dotyczy zakaz sprzedaży opakowań jednorazowych wykonanych z tworzyw sztucznych? Dowiedz się najważniejszych informacji zebranych w jednym miejscu – zapraszamy!

Plastik – Unia Europejska mówi dość!

Powiedzieć, że środowisko naturalne jest zanieczyszczone, to tak jakby nic nie powiedzieć. Jest to powszechny problem, z którym każdego dnia mierzy się nasza planeta. Głównym winowajcą tej sytuacji jest wszechobecny plastik oraz inne tworzywa sztuczne, z których wykonane są m.in. produkty jednorazowego użytku. Plastikowe butelki, talerzyki czy sztućce możemy spotkać tak naprawdę w każdym domu, czy w różnych lokalach gastronomicznych, a przeprowadzenie recyklingu każdego ze wspomnianych śmieci, jest niestety marzeniem ściętej głowy. Dodatkowym i niezwykle szkodliwym dla naszego organizmu problemem jest niewidzialne zagrożenie pod postacią mikroplastiku - który jak wykazują badania dotarł już do każdego zakątka Ziemi, nawet na Mount Everest! Ten niewidoczny gołym okiem “szkodnik” potrafi np. w naszym organizmie udawać niektóre z hormonów, powodując szereg rozmaitych chorób.

Na szczęście dla nas i środowiska naturalnego Unia Europejska wzięła sprawy w swoje ręce, wprowadzając Dyrektywę Parlamentu Europejskiego I Rady (UE) 2019/904 z dnia 5 czerwca 2019. Projekt ten powszechniej znany jest jako dyrektywa plastikowa 2021 – bo właśnie od tego roku weszły w życie jej pierwsze założenia. Czym dokładniej jest? O tym poniżej.

Unijna dyrektywa plastikowa 2021 – czym jest?

Przejdźmy do sedna, czyli do tego, czym tak naprawdę jest dyrektywa dotycząca plastiku. Jest ona bowiem unijnym projektem, którego celem jest ograniczenie produkcji i wykorzystywania tworzyw sztucznych poprzez zastąpienie ich alternatywnymi, ekologicznymi rozwiązaniami. Ustawa o plastiku dotyczy przedsiębiorców – zakazuje ona obrotu produktami plastikowymi jednorazowego użytku. Wcielenie w życie dyrektywy nie oznacza nagłego wyeliminowania śmieci – Unia Europejska przewiduje stopniowe wprowadzanie ograniczeń od 2021 do 2030 roku.


Unijna ustawa o plastiku 2021 – główne założenia w 5 punktach

1. Zakaz sprzedaży opakowań jednorazowych oraz innych produktów określonych w dyrektywie.
2. Zmniejszenie użycia produktów z tworzyw sztucznych określonych w dyrektywie.
3. Konieczność oznakowania niektórych produktów jednorazowych.
4. Konieczność przymocowania zakrętek lub wieczek do butelek.
5. Podleganie rozszerzonej odpowiedzialności przez producentów produktów jednorazowego użytku.

Dyrektywa unijna – plastik i tworzywa sztuczne to problem nas wszystkich!

Zakaz plastiku oraz produktów z innych tworzyw sztucznych, w tym wykonanych z oksydegradowalnych materiałów nie wziął się znikąd. Dane, które zebrała Komisja Europejska, mówi nam jasno: 70% odpadów, które znajdujemy na plaży, to produkty jednorazowego użytku z wyżej wymienionych tworzyw. Problemem tych artykułów jest fakt, że bardzo rzadko zostają one poddane recyklingowi, stąd też, zamiast zostać ponownie wykorzystane, trafiają na wysypiska śmieci lub co gorsza – na trawę, piasek czy do wody, gdzie stają się odpadami stwarzającymi realne zagrożenie dla ekosystemów morskich i leśnych, zwierząt czy zdrowia ludzi.

Za stosowaniem sztucznych wyrobów z plastiku i innych materiałów przemawia fakt wysokiej funkcjonalności, a także niskich kosztów produkcji. Na szczęście z roku na rok rośnie świadomość ludzi, którzy zaczynają sięgać po ekologiczne alternatywy, w tym biodegradowalne opakowania ekologiczne. Dyrektywa plastikowa ma sprawić, że m.in. w ten sposób zaczną funkcjonować punkty gastronomiczne, które nie będą mogły wprowadzać do obiegu tradycyjnych wyrobów jednorazowych, a właśnie bio-produkty wykonane z materiałów przyjaznych środowisku naturalnemu oraz naszemu zdrowiu.

Ustawa o plastiku 2021 – zmiany od 3 lipca 2021 - zakaz sprzedaży opakowań jednorazowych i nie tylko

Należy pamiętać, że jednorazowe opakowania plastikowe to nie wszystko, z czym możemy spotkać się na co dzień. Unia Europejska doskonale zdaje sobie z tego sprawę, stąd też dyrektywa plastikowa zakazuje obrotu również innymi artykułami wykonanymi z tworzyw sztucznych, o których mowa w art. 5 Dyrektywy UE 2019/904.

Zgodnie z postanowieniem dyrektywy plastikowej 2021 wraz z dniem 3 lipca 2021 w całej Unii Europejskiej zaczął obowiązywać przepis zakazujący wprowadzania do obrotu najbardziej szkodliwych towarów z tworzyw sztucznych, a dla innych nakazujący odpowiednie oznakowanie.


Zakaz ten obejmuje:

• Sztućce (noże, łyżki, widelce, pałeczki etc.)
• Słomki
• Talerze
• Patyczki higieniczne
• Patyczki mocowane do balonów
• Mieszadełka do napojów
• Pojemniki na napoje
• Kubki - te “plastikowe” mogą być w dalszym ciągu produkowane, muszą być jednak odpowiednio oznaczone - nadrukiem "z żółwiem” jak niżej.

Całkowicie zakazane zostały wyłącznie kubki z tzw. styropianu czyli z tworzywa EPS - polistyrenu ekspandowanego.

Zgodnie z powyższym, producenci czy importerzy nie mogą już wprowadzać do obrotu wspomnianych produktów z plastiku. Nie oznacza to jednak, że plastikowe widelce czy słomki zniknęły wraz z nastaniem dnia 1 lipca - hurtownicy czy restauratorzy mają prawo wyprzedać lub wydać zgromadzone zapasy.

Wspomniany przepis nie objął jednak tak dużej gałęzi opakowań gastronomicznych jak pojemniki “to go” typu menu box (w ich wypadku wyłączony z użycia został wyłącznie styropian EPS), pojemniki do zgrzewu czy pojemniki na sushi, nad czym ubolewamy, ponieważ posiadają one doskonałe alternatywy w postaci np. opakowań z trzciny cukrowej .

Przepis ten objął natomiast tworzywo PLA (Polilaktyd, tzw. bio plastik), które jest tworzywem w pełni kompostowalnym w warunkach przemysłowych. Decyzja ta jest według nas bardzo krzywdząca dla tego ekologicznego tworzywa. W związku z powyższym, kubki które są pokryte warstwą PLA - również muszą posiadać oznakowanie “żółwia” pomimo ich kompostowalności, a sztućce PLA przestały być produkowane i niebawem znikną z europejskich rynków.

Pojemniki na napoje – dodatkowe wytyczne dyrektywy plastikowej 2021

Wartym odnotowania jest art. 6 Dyrektywy UE 2019/904, z którego możemy dowiedzieć się, że pojemniki na napoje do trzech litrów zostaną dopuszczone do obrotu tylko wtedy, gdy będą mieć przymocowane zakrętki lub wieczka. Producenci mają czas na przygotowanie się do tego przepisu do stycznia 2025 roku.

Co więcej, do 2025 roku każda butelka na napój będzie musiała być wykonana w co najmniej 25% z tworzywa sztucznego pochodzącego z recyklingu (do 2030 zawartość tego tworzywa będzie musiała wzrosnąć do 30%).

Zakaz opakowań plastikowych – nie dla wszystkich produktów

W tym miejscu należy zaznaczyć, że omawiana dyrektywa plastikowa nie odnosi się do wszystkich produktów z plastiku. Idąc dalej – nie dotyczy ona nawet każdego typu artykułów jednorazowego użytku, o czym wspominaliśmy we wcześniejszej części tego wpisu. Kryterium oceny jest w tym wypadku konkretny materiał. Ustawa nie obejmuje produktów, które są wykonane z:

• PP,
• r-PET,
• PET,
• PS,
• OPS,
• XPP (EPP).

Opakowania plastikowe 2021 – rozszerzona odpowiedzialność producenta

Wycofanie opakowań plastikowych z obiegu dla wielu firm może oznaczać duże straty finansowe – zwłaszcza gdy są oni ich bezpośrednimi producentami i dystrybutorami. Stanowisko Unii Europejskiej jest jednak jasne – takie przedsiębiorstwa wciąż mogą zajmować się produkcją artykułów jednorazowego użytku – to jednak będzie wiązało się z ponoszeniem pewnych kosztów.

Art. 8 Dyrektywy UE 2019/904 mówi nam, że firmy produkujące:

• pojemniki na żywność,
• pojemniki na napoje do 3 litrów,
• paczki i owijki elastyczne na żywność,

będą zobowiązani do pokrycia kosztów związanych:

• z rozpowszechnieniem wiedzy dotyczącej tych produktów,
• ze zbierania i sprzątania odpadów powstałych po zużyciu tych produktów.

Co więcej, producenci m.in.:

• chusteczek nawilżanych,
• balonów (nie wliczając balonów przeznaczonych do użytku przemysłowego lub innych profesjonalnych zastosowań),
• wyrobów tytoniowych z filtrami,

będą pokrywać koszty związane:

• ze sprzątaniem odpadów pochodzących z tych artykułów,
• z rozpowszechnianiem wiedzy,
• gromadzeniem danych na temat tych produktów.

Opłata za opakowania plastikowe 2021 – jakie są koszty?

O jakich kwotach mówimy? Od 1 stycznia 2021 roku na terenie krajów członkowskich Unii Europejskiej obowiązuje tzw. Plastic Tax, czyli podatek od produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych niepodlegających recyklingowi. Opłata za każdy kilogram plastiku czy też innego materiału, o którym mowa w dyrektywie wynosi 0,8 €, czyli 800 € za tonę.

Co ważne: podatek nie ma zastosowania dla opakowań z tworzyw sztucznych, które są wykonane w co najmniej 30% z plastiku pochodzącego z recyklingu.

W Polsce powyższa opłata jeszcze nie weszła w życie i według naszych ustaleń nie ma jeszcze konkretnej daty jej wprowadzenia.

Plastik 2021 – selektywna zbiórka ustanowiona przez Unię Europejską

Zakaz wprowadzania do obrotu niektórych produktów z tworzyw sztucznych to nie wszystko, o czym mówi nam dyrektywa plastikowa 2021. Na jej podstawie wszystkie państwa członkowskie Unii Europejskiej będą zobowiązane do podjęcia pewnych kroków mających na celu zapewnienie selektywnej zbiórki odpadów do recyklingu. W praktyce przedstawia się to następująco:

• do 2025 roku – 77% takich produktów, które zostały wprowadzone na rynek, musi być selektywnie zebrana i przetworzona,
• do 2029 roku – 90% takich produktów, które zostały wprowadzone na rynek, musi być selektywnie zebrana i przetworzona,
• do 2030 roku – wszystkie opakowania z tworzyw sztucznych muszą nadawać się do recyklingu.

Co ważne: wytyczne te odnoszą się tylko do butelek plastikowych o pojemności do trzech litrów (wyposażone w zakrętki lub wieczka).

Dyrektywa o plastiku – specjalne oznakowania produktów

Od 3 lipca 2021 roku producenci jednorazowych produktów z tworzywa sztucznego muszą korzystać ze specjalnych oznakowań, które są określone przez Komisję UE. Grafika zawiera informacje m.in. o nieodpowiednim sposobie wyrzucania produktów jednorazowych i konsekwencji tego dla środowiska naturalnego.

Nieprzestrzeganie unijnych przepisów – kary i sankcje za plastik

Dyrektywa plastikowa zawiera również przepisy karne, które mówią nam jasno – za nieprzestrzeganie wytycznych przez podmioty przewidziane są kary pieniężne. Za kontrolę prawidłowości umieszczania oznakowań produktów odpowiedzialna będzie Inspekcja Ochrony Środowiska. Sankcje mogą odstraszać potencjalne firmy – mowa tutaj o kwotach rzędu od 10 000 zł do nawet 500 000 zł.

Podsumowanie - Harmonogram wprowadzania Dyrektywy plastikowej

• 3 lipca 2021 r. zakaz wprowadzania do obrotu wspomnianych wcześniej produktów jednorazowego użytku wykonanych z tworzyw sztucznych,
• 3 lipca 2021 roku kubki jednorazowe plastikowe lub pokryte plastikiem, muszą posiadać stosowne oznaczenie (“Żółw”)
• 3 stycznia 2025 r. - nakrętki i wieczka plastikowe będą mogły być wprowadzone do obrotu, tylko pod warunkiem przytwierdzenia ich na stałe do butelki czy opakowania
• 2025 r. - każda butelka plastikowa musi być wykonana w minimum 25% z materiału recyklingowego, a od 2030 r. – w 30%;
• do 2025 r. recykling plastikowych jednorazowych butelek na napoje ma wynieść 77%, a do 2029 r. – 90%.

Co oznacza wprowadzenie dyrektywy plastikowej?

Jakby tego nie ująć – dyrektywa plastikowa 2021 wprowadza wiele zmian. Jest ona doskonałym pomysłem pod kątem zanieczyszczonego środowiska naturalnego – im mniej plastiku i innych szkodliwych materiałów, tym lepiej – dla nas, zwierząt i całej planety. Skutki wprowadzenia nowej ustawy o plastiku z pewnością uderzą w gastronomię, przedsiębiorców, a także konsumentów wybierających tego typu produkty (dodatkowa opłata za opakowanie), jednak w naszej opinii jest ona dużym krokiem w celu ochrony planety i takie rozwiązanie było po prostu koniecznością.

Z tego miejsca zachęcamy do zrezygnowania z plastiku już dziś. Odwiedź naszą ekologiczną hurtownię SlowPack, w której znajdziesz ekologiczne opakowania, kubki, sztućce i inne akcesoria, które są wykonane z naturalnych i biodegradowalnych surowców naturalnych (nie są one ujęte w dyrektywie plastikowej!). Serdecznie zapraszamy!

Zobacz inne wpisy:

Ekologiczne certyfikaty BIO – jak je uzyskać i ile kosztują?

Walki z plastikiem ciąg dalszy...

Bioodpady i brązowe pojemniki

Znaki ekologiczne na opakowaniach - przewodnik

Ustawa SUP – „dyrektywa plastikowa” i wynikające z niej zmiany. Na co należy się przygotować od 1 stycznia 2024?